Het internet begon ooit als een poging om mensen met elkaar te verbinden. Een netwerk dat losstaat van geografische grenzen, ontworpen om ons dichter bij elkaar te brengen. Allemaal wijzer. Hoewel we het misschien nog niet altijd zo beseffen, behoort het internet tot de grootste uitvindingen die onze wereld gevormd hebben. Het staat in het rijtje naast revolutionaire innovaties zoals het toilet; nog altijd de beste medische uitvinding van de afgelopen 200 jaar. En ook elektriciteit, dat ons leven fundamenteel veranderde, van verlichting tot computers.
Maar met het internet gebeurt iets bijzonders, en niet in de goede richting. Ik heb het niet over landen die informatievrijheid als risico beschouwen en daarom het internet censureren. Ik heb het over het internet zoals dat lijkt te bestaan in onze zogenaamd vrije, westerse wereld.
Want zo vrij is het internet allang niet meer. En dat begint bij onze toegangspoort tot het internet: de browser. Vroeger iets waar we niet bij stil stonden, maar inmiddels een machtig instrument dat onze online ervaring stuurt en ons soms een richting in dwingt.
Wat we online zien, wat we kunnen vinden, en waar we naartoe worden geleid, ligt steeds minder in onze handen. Steeds vaker wordt dit bepaald door de grote bedrijven achter de browsers en zoekmachines waar we op vertrouwen. Denk aan Edge, Chrome of Firefox op Windows computers of laptops. Of Safari en Chrome op smartphones en tablets. Sterker nog: de meeste mensen gebruiken een iPhone of een Android-toestel, met Safari of Chrome als standaardbrowser. Desktops en laptops, veel vrijer en krachtiger, raken al achterop.
Hoewel het lijkt alsof je vrij bent om te kiezen, blijft het gros van de mensen hangen bij wat er standaard op hun apparaat staat. En zelfs als je bewust een andere browser installeert, beperken Apple en Alphabet, met hun gesloten ecosystemen, vaak wat je daarmee kunt doen. Het apparaat dat je hebt gekocht, lijkt daardoor steeds minder jouw eigendom en meer een privilege dat zij je toestaan. Meta is nog erger.
Deze situatie loopt uit de hand. Terwijl de technologie elke dag vooruitgaat, worden we steeds meer geremd in wat we kunnen doen. In plaats van meer vrijheid, krijgen we steeds meer beperkingen opgelegd. Niet zozeer om ons te beschermen, maar vooral om commerciële en politieke belangen te dienen.
Vrijheid is een groot goed, net als privacy. Zowel offline als online. Het is zorgwekkend en onacceptabel als die vrijheid dreigt te verdwijnen in handen van een handvol monopolies, vaak met belangen die ver buiten onze invloedssfeer liggen. Partijen uit andere landen, met hun eigen agenda’s, bepalen dan wat we mogen en kunnen op het internet.
Het internet is een van de meest ingrijpende uitvindingen van de mensheid. Maar die vrijheid is geen vanzelfsprekendheid. We moeten blijven vechten voor het oorspronkelijke ideaal; een open en eerlijk internet. Want op dit moment wordt die vrijheid bedreigd en omgebogen tot iets onwenselijks. Dat kunnen en mogen we niet accepteren.